As augas do Atlántico, a 600 quilómetros da costa galega, esconden un vertedoiro con máis de 200.000 bidóns con residuos radioactivos tirados durante case catro décadas que agora estuda unha misión científica francesa mapeando o fondo mariño, e que xa localizou máis de 2.000 barrís.

 A existencia deses bidóns, lanzados por varios países europeos entre as décadas dos 40 e os 80 do século pasado, non era descoñecida, pero si é a primeira vez que se fai un estudo para localizalos e analizar o seu impacto nas augas e o ecosistema.

A misión Nodssum, a bordo do barco ‘L’Atalante’ da frota oceanográfica francesa, partiu o 15 de xuño de Brest (noroeste de Francia) cara á zona onde se verteron os bidóns, dirixida polo Centro Nacional de Investigación Científica (CNRS) francés. 

“Cartografamos xa máis de 120 quilómetros cadrados, que é unha parte moi pequena con respecto aos 10.000 quilómetros cadrados da zona, pero xa nos dá algo representativo. Identificamos 2.000 barrís”, explicou o xeólogo mariño Javier Escartín, un dos coordinadores da campaña.

Para iso utilizan o robot UlyX dotado cun soar para mapear o fondo mariño e detectar os bidóns, mergullados a máis de 4.000 metros de profundidade. Tamén sacan mostras de sedimento, auga e peixes para analizar e estudar os posibles impactos no ecosistema.

“Nada alarmante”

Por agora non poden avanzar resultados, pero Escartín sinalou que non detectaron “nada alarmante” a bordo cos aparellos de radioprotección, porque os niveis de presenza de radionucleido son baixos. Os integrantes da misión non saben con exactitude que hai dentro dos barrís, aínda que o xeólogo asegura que non son barras de uranio ou reactivos nucleares.

“Probablemente é o material de laboratorio, de oficina e demais relacionado co inicio do desenvolvemento da enerxía nuclear civil”, apuntou. Ese tipo de residuo, “de baixa e media actividade”, almacénase actualmente en repositorios en terra, pero durante décadas lanzábase ao mar en contedores de cemento.

 Despois desta expedición haberá unha segunda, probablemente o próximo ano, na que seleccionarán varias zonas de traballo para realizar estudos detallados e achegarse máis aos barrís.

Pouco estudo

Esta misión, que Escartín lidera xunto ao físico Patrick Chardon e na que participan equipos do Instituto Francés de Investigación para a Explotación do Mar e a Axencia de Seguridade Nuclear e Radioprotección francesa, busca lanzar luz sobre unha cuestión pouco estudada.

Nos 80, un robot logrou tomar seis fotos dos barrís pero a tecnoloxía da época non permitía mapear a súa distribución. E ata 2005 recolléronse algunhas mostras de peixes na zona, pero publicáronse poucos datos.

 As verteduras de residuos nucleares ao mar eran unha práctica normalizada cando, en 1982, o buque ‘Sirius’ de Greenpeace, xunto a barcos galegos, enfrontáronse a embarcacións holandesas para deter as súas descargas.

Unha década despois, o convenio Ospar de protección do medio ambiente do Atlántico Nordeste prohibiu esta práctica.

A misión francesa mantense en contacto co comité de radioactividade de Ospar e coa Comisión Europea para o seguimento da campaña, que suscitou certa inquietude en España pola súa proximidade co vertedoiro nuclear, especialmente en Galicia.  Eurodeputados do BNG e o PP dirixiron preguntas á Comisión, mentres que a Xunta pediu información ao Executivo central. 

De primeira man

O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, pediu este mércores ao Goberno español que lle manteña informado de primeira man sobre a situación do vertedoiro de bidóns con residuos radioactivos preto da costa galega, aínda que sinalou que en principio o seu efecto é “inocuo”. 

Rueda sinalou que a pesar dos detalles que recibiron ata o de agora, que apuntan a que os bidóns non son preocupantes, a Xunta quere estar ben informada e en España as competencias de seguridade nuclear recaen no Executivo central.

 “Queremos que (o Goberno) estea en contacto coa organización que está a actuar sobre eses bidóns”, sinalou Rueda.